Tangka

Tangka [thanka, thang ka] to unikalna forma tradycyjnego malarstwa tybetańskiego i zjawisko wyjątkowe w całej sztuce światowej. Pierwsze tanki pojawiły się ponad 1300 lat temu. Ze względu na ich niezwykle szeroką tematykę, można określić tanki jako swoistą tybetańską encyklopedię. Istnieją różne klasyfikacje tanek, które odzwierciedlają różnorodność wewnętrzną tej formy sztuki. Ze względu na materiał, na którym powstały, można podzielić tanki na płócienne, jedwabne i papierowe. Ze względu na technikę wykonania, wyróżnia się tanki malowane, haftowane, tkane i obszywane perłami. W roku 2006 sztukę tworzenia tanek wpisano na listę chińskiego narodowego niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Główne szkoły malarskie 1. Szkoła menri-ningma. Jest to styl malarstwa, który najsilniej wpłynął na tybetańską sztukę po XV wieku. Jej nazwa wywodzi się od tradycyjnego określenia regionu, z którego pochodził założyciel tej szkoły Menlhi Döndrupa (południowe krańce Tybetu). Styl ten czerpał z dorobku malarstwa pejzażowego wewnętrznych regionów Chin, jak również wzorców indyjskich i nepalskich – zwłaszcza w precyzyjnym sposobie przedstawiania postaci. Szkoła menri-ningma słynęła ze swoich wizerunków buddów, bodhisattwów czy opiekuńczej bogini Aczi Czöki Drölmy. 2. Szkoła menri-serma. Ten styl wyewoluował na bazie szkoły menri-ningma, stąd też nazwa, oznaczająca tyle co „nowa szkoła menri”. 3. Szkoła khjenri. Styl malarstwa nazwany na cześć swojego twórcy Khjencee Czenpo, ukształtował się w drugiej połowie XV wieku. Szkoła ta zasłynęła znakomitym operowaniem kontrastem i doborem kolorów, a także sposobem malowania tworzącym mocny i dynamiczny efekt wizualny. Specjalnością szkoły khjenri stały się wizerunki gniewnych bóstw i mandali. 4. Szkoła karma-gardri. Szkoła ta ukształtowała się w XVI stuleciu, w pierwszej kolejności za sprawą Mikjo Dordże. Ten styl wyróżnia się wykorzystaniem technik malarstwa tuszowego z wewnętrznych regionów Chin. Sposób malowania jest bardzo zindywidualizowany, linie płynne, a tło nakreślone z mistrzostwem dającym poczucie głębi.

Sztuka tworzenia tanek Tangka powstaje zazwyczaj w następujących etapach: Obrzędy przed rozpoczęciem malowania: malarz bierze kąpiel, zapala kadzidła i recytuje teksty religijne. Przygotowanie płótna: stosowane do malowania tanki płótno bawełniane lub lniane rozpina się na specjalnej ramie, przywiązując konopnymi sznurkami. Przygotowanie szkicu: po narysowaniu na płótnie za pomocą kawałka węgla drzewnego lub ołówka siatki, która umożliwia rozplanowanie kompozycji, artysta wykonuje szkic. Nanoszenie kolorów: farby wyrabiane są z naturalnych minerałów i roślin (np. srebra, złota, korali, cynobru, agatu, szafranu czy rośliny zwanej Rubia cordifolia). Stosuje się pięć kolorów podstawowych (biały, żółty, czerwony, niebieski i zielony) oraz 32 kolory dodatkowe. Nanoszenie konturów: kontury, które poprawiają efekt wizualny malowidła, nanosi się specjalnym pędzlem z kociego włosia. Otwieranie oczu: dopiero po zakończeniu opisanych wcześniej czynności maluje się twarz wyobrażonego na tance buddy lub bóstwa, przy czym oczy malowane są na samym końcu. Oprawianie i ekspozycja: po oprawieniu tanki recytuje się przed nią ceremonialnie teksty religijne, po czym następuje jej konsekracja.